Belediyelerimiz mali açıdan sorunlar yaşıyor. Mali sorunların derinleşmesinde, hiç şüphesiz Covid-19 salgın sürecinin etkisi büyük. Alınan tedbirler ve salgının ekonomiye etkileri, mali yapıların bozulmasında etken rol oynamıştır. Peki tek suç Covid’de mi?
Belediyelerimiz Mali Krizde! Peki Tek Suçlu Covid mi?
Halil MEMİŞ
MİARGEM Başkanı
Belediyelerimiz mali açıdan sorunlar yaşıyor. Mali sorunların derinleşmesinde, hiç şüphesiz Covid-19 salgın sürecinin etkisi büyük. Alınan tedbirler ve salgının ekonomiye etkileri, mali yapıların bozulmasında etken rol oynamıştır. Peki tek suç Covid’de mi?
Belediyelerimizin gerek salgından, gerekse genel ekonomik durumdan kaynaklı olarak yaşadığı sorunlara ilişkin tespitlerimizi daha öncede sıklıkla dile getirdik. Muhakkak ki, belediyelerin özellikle bu yıl içerisinde bulunduğu mali darboğaz bunlarla ilişkili.
Belediyelerin hem öz gelirlerinin, hem de genel vergi gelirlerinden aldıkları payların azalması sürecine çok önceden girilmişti. Hakkı teslim etmeliyiz ki belediyeler, Covid-19 sürecinin öncesinde de adım adım mali krize doğru gidiyorlardı.
Bunun altında yatan bazı nedenler mevcuttur. Bu nedenlerin başında, belediyelerin öz gelirlerinin tespit, takip ve tahsilindeki aksamalar ile belediyelerin kanunla tanımlanmış gelir kalemleri dışında alternatif gelir kaynaklarını oluşturamamaları ve tasarrufa dayalı mali yönetim sisteminin kurulmamış olması gelmektedir.
Ayrıca, belediyelerin borç yönetiminde uyguladıkları politikaların doğurduğu sonuçlar sürdürülebilir borç yönetimini imkansız kılmış olması da bir başka gerçeklik olarak tüm çıplaklığıyla karşımızda durmaktadır.
Belediyelerin mali açıdan çok kırılgan olmasının, yukarıdaki etkenlerle ilişkisi olduğuna şüphe yoktur. Bunun yanında, belediye idari ve mali yönetim yapılarının üretken, hızlı karar veren ve hareket kabiliyeti yüksek olacak şekilde oluşturulamaması da diğer sorun alanlarıdır.
Bu soruna bir de liyakat sisteminin tam işletilememesi eklenince, çözüm üreten yönetim işleyişi ortadan kaybolmaktadır. İyi yetişmiş çalışanlardan oluşan ve organizasyon yapısı iyi oluşturulmuş bir idari yapı, birçok soruna çözüm üretecek, en azından krizlerin derinleşmesini engelleyecektir.
İyi işleyen bir belediye mali yönetim yapısı; kanunen tanımlanmış gelirlerin tespit edilmesi, tahakkuk ve tahsilat kaçaklarının önüne geçilmesi ve hepsinden önemlisi alternatif mali kaynakların oluşturulması için çözümler üretecek, sorunların derinleşmesini engelleyecektir.
Bu nedenle mali sorunların altında yatan sebep genel ekonomik sorunlar ve durgunluk olduğu kadar, belediye mali yönetimlerinin çözüm odaklı ve gelecek projeksiyonu çizecek şekilde dizayn edilememesidir.
Belediyelerimiz;
1. Kanunen tanımlanmış, takip ve tahsille mükellef olduğu gelirlerin takibinde,
2. Alternatif gelir kaynaklarının oluşturulmasında,
3. Hepsinden önemlisi, kaynakların ısraftan uzak kullanılmasında,
yeni stratejiler belirlemek mecburiyetindedirler.
Bu ifade ettiğimiz stratejilerin sağlıklı bir şekilde belirlenip ortaya konulabilmesi için;
1. Yalınlaştırılmış süreçlerden oluşan bir idari ve mali yönetim hiyerarşisi,
2. Gelir kaynaklarına etkisi olan birimler arasında etkin işbirliği ve koordinasyonu,
3. Harcamaların düzenli kontrolünü ve disiplinini sağlayan bir mali yönetim yapısı,
4. Liyakata dayalı bir istihdam politikasını esas alan yönetim anlayışı,
Gibi hassasiyetlere dayalı ve karar süreçlerini hızlı işleten bir belediye idari yapılanmasının kurulması şarttır.
Ancak, bu hususlar uzun vadede etkisini gösterecek çözümlerdir. Bu nedenle, daha önce paylaştığımız kısa ve uzun vadeli çözüm önerilerimizi tekrarlıyoruz:
Kısa vadede;
1. Genel Vergi Gelirlerinden aldıkları payların İller Bankası tarafından kesintisiz, yani “0” kesinti ile gönderilmesinin sağlanması,
2. Genel Vergi Paylarının Sayın Cumhurbaşkanımızın yetkisiyle iki katına çıkarılması,
3. Belediyelerin İller Bankası dahil kamuya olan her türlü borçlarının ve prim, vergi gibi emanete alınan kesintilerin ödemelerinin 2021’e ertelenmesi ve özel sektör ve finans kuruluşları borçlarının yeniden yapılandırılması,
sağlanmalıdır.
Uzun vadede ise, yukarıda özetlediğimiz hususları dikkate alarak belediyelerimizin mali disiplini kalıcı hale getirecek ve sağlayacak, gerek bir kerelik gelir kaynakları olarak adlandırabileceğimiz, gerekse süreklilik arz edecek şekilde gelir getirecek girişimlere ve organizasyonlara başvurmaları kaçınılmazdır.
